Dalam tulisan ini peneliti akan memaparkan bagaimana aplikasi dari metodologi penafsiran muhammad syahrur pada ayat-ayat al-kitab. Dalam hal ini peneliti akan mendiskripsikan penafsiran Syahrûr terkait dua terma yaitu al-istiqâmah dan al-hanîfiyyah sebagai sample.
Sebelum masuk ke dalam kedua terma tersebut terlebih dahulu patut untuk diketahui definisi dari umm al-kitâb. Karena kedua terma di atas masuk dalam domain umm al-kitâb yang di dalamnya termuat konsep risâlah Muhammad SAW. Umm al-kitâb adalah konten dari ayat al-muhkamat berdasar minhu ayâtun muhkamâtun hunna umm al-kitâb (QS. Ali Imrân ayat 7). Umm al-kitâb didefinisikan sebagai himpunan seluruh ayat-ayat yang membentuk risâlah Muhammad SAW. Di dalamnya termuat ibadah ritual, al-hudûd, ajaran-ajaran dan al-furqân. Kitâb muhkâm diwahyukan kepada Muhammad SAW dengan tanpa wujud pra-eksistensi dan mengalami transformasi sebelum proses inzâl dan tanzîl.
Dalam menemukan makna al-istiqâmah dan al-hanîfiyyah Syahrûr mengumpulkan beberapa ayat yang di dalam ayat-ayat tersebut tersurat redaksi kedua tersebut. Untuk terma al-istiqâmah Syahrûr meneliti ayat dari beberapa surat dalam Alquran antara lain QS. al-Fâtihah ayat 6; ihdinâ al-shirâth al-mustaqîm, QS. al-An’âm ayat 161; qul innanî hadânî rabbî ilâ shirâthin mustaqîmin dînan qiyaman millata Ibrâhima hanîfa, wamâ kâna min al-musyrikîn, al-An’âm 153; wa anna hâdzâ shirâthî mustaqîman fattabi’ûh, walâ tattabi’û al-subula fatafarraqa bikum ‘an sabîlih, dzâlikum washakum bih, la’allakum tattaqûn dan al-Shâfât ayat 118; wa hadainahumâ al-shirâth al-mustaqîm.
 |
| Tafsir |
Sedangkan untuk pemaknaan hanîfiyyah Syahrûr meneliti QS. al-An’âm ayat 79; innî wajjahtu wajhiya li alladzi fathara al-samâwâti wa al-ardh hanîfan, wamâ ana min al-musyrikîn, QS. al-An’âm ayat 161; qul innanî hadânî rabbî ilâ shirâthin mustaqîmin dînan qiyâman millata Ibrâhima hanîfa, wamâ kâna min al-musyrikîn, QS. al-Rûm ayat 30; fa aqim wajhaka li al-dîn hanîfa, fithrata Allâh allatî fathara al-nâsa ‘alaihâ, lâ tabdîla li kholq Allâh, dzâlika al-dîn al-qayyim walâkin aktsara al-nâsi la ya’lamûn, QS. al-Bayyinah ayat 5; wamâ umirû illa liya’budû Allâh mukhlishîn lahu al-dîn hunafâ`a wa yuqîmû al-sholâta wa yu`tû al-zakâh, wa dzâlika din al-qayyimah, QS. al-Hajj ayat 31; hunafâ`a li Allâh ghaira musyrikîna bih, wa man yusyrik bi Allâh fakaannamâ kharra mi al-samâ` fatakhthafuhu al-thair au tahwî bihi al-rih fî makân sahîq, QS. al-Nisâ` ayat 125; wa man ahsana dîn mimman aslama wajhahu li Allâh wahuwa muhsinun wattaba’a millata Ibrâhima hanîfa, wa ittakhadza Allâhu Ibrâhima khalilâ, QS. Yunus 105; wa an aqim wajhaka lidîn hanîfa wa la takunanna min al-musyrikîn, QS. al-Nahl 123; tsumma auhaina ilaika an ittabi’ millata Ibrâhima hanîfa, wamâ kana min al-musyrikîn, QS. Ali Imrân 67; mâ kâna Ibrâhimu Yahûdiyyan wa lâ Nashrâniyyan walâkin kâna hanîfan muslimâ wamâ kana min al-musyrikîn dan QS. Ali Imrân 95; qul shadaqa Allâh, fa ittabi’û millata Ibrâhima hanîfa, wamâ kana min al-musyrikîn.
Kata hanîf merupakan derivasi dari kata hanafa yang dalam masyarakat Arab dimaknai dengan al-mail yang dalam bahasa Indonesia diartikan dengan miring. Kata khanaf dan janaf juga memiliki pemaknaan yang mirip dengan kata hanîf. Kata khanaf diartikan dengan sengau yaitu suara yang cenderung seakan-akan keluar dari hidung. Sedangkan al-janaf sebagaimana dalam QS. al-Baqarah ayat 182; faman khâfa min mushin janafan diartikan dengan miring atau bengkok dalam pembagian hak seseorang.
Sedangkan kata istiqâmah merupakan derivasi dari qaumun yang memiliki dua arti. Pertama, komunitas (khusus bersifat maskulin) kedua, tegak (al-intishâb) yang diinterpretasikan untuk redaksi al-mustaqîm dan al-istiqâmah dan maksud yang kuat (al-‘azm) yang diinterpretasikan untuk al-dîn al-qayyim yang dimaknai dengan agama yang lurus.
ADS HERE !!!
